Intellectueel eigendom, media- en privacyrecht is ons terrein. Dat kennen wij als geen ander. Door en door. Van binnen en van buiten. We zijn vertrouwd met de verdediging van de ene kant en thuis in het bijstaan van de andere kant. Waardoor uw wederpartij voor ons geen geheimen heeft.
Praised for its knowledge, speed, 'hands-on approach' and 'great value for money'.
- The Legal 500
Haatzaaiend boek en recht op commerciele exploitatie?
Wie is Mohamed Rasoel, het pseudoniem van de schrijver van het op last van de strafrechter wegens belediging, haat zaaien en discriminatie uit de handel genomen boekje 'De Ondergang van Nederland'?
Deze vraag hield de gemoederen begin jaren '90 flink bezig. Hele literatuurstudies werden ernaar verricht en sommigen waren er van overtuigd dat het de dichter Gerrit Komrij moest zijn. Later kwam nog de variétéartiest 'Son of Tarzan' in beeld.
Ruim dertig jaar later lezen we de naam van 'Rasoel' op rechtspraak.nl als '[eiser]'. Nog steeds anoniem dus, maar aangezien Komrij al 10 jaar dood is, blijkt hij definitief niet achter dit pseudoniem schuil te gaan...
De aanleiding voor deze recente rechtszaak is de publicatie van 'De Ondergang van Nederland' in de digitale bibliotheek van de Koninklijke Bibliotheek tussen 2014 en 2018.
Waar eerder de strafrechter de verkoop verbood, is het nu de schrijver zelf die zich tegen de verspreiding ervan verzet, maar nu op basis van het auteursrecht en met het argument dat hij het boek zelf commercieel moet kunnen exploiteren en daarom last heeft van de online publicatie door anderen. Best opvallend als er al een oud gerechtelijk verbod op de verhandeling ligt...
De rechtbank vindt dat de KB het boek beschikbaar heeft gesteld aan een nieuw publiek en wijst ook het beroep van de KB op het citaatrecht af. De KB heeft daarnaast onvoldoende onderzoek laten zien om te kunnen vaststellen dat het hier om een zg. 'verweesd werk' zou gaan. Ook de door de KB ingeroepen vrijheid van meningsuiting kan het auteursrecht van Rasoel hier niet overrulen.
Tot slot doet de KB nog een beroep op een Europese richtlijn over 'out of commerce' uitgaven, maar die trad pas in werking toen de KB het boek al publiceerde en een door de KB ingeroepen vrijwaring van de Stichting Lira raakt Rasoel niet, nu hij zelf geen partij bij de betreffende overeenkomst met Lira is.
De tarieven van Lira worden vervolgens weer wél gehanteerd om tot een bedrag van € 1.100,- aan misgelopen winst te komen. Vermeerderd met de wettelijke rente komt het bedrag aardig in de buurt van de geldboete van NLG 2.000,- die Rasoel door de strafrechter kreeg opgelegd...
Geschreven door Remco Klöters